Yedek paraşüt çeşitleri ve avantajları, dezajvantajları

Güvenlik ve uçuş tekniği ile ilgili yazıları bu kategoride paylaşabilirsiniz.

Moderatör: Moderatör Ekibi

Kullanıcı avatarı
SERVET
Mesajlar: 194
Kayıt: 15.07.2006, 15:49
Ad Soyad: Servet Yalçınkaya
Şehir: İstanbul
:
250+ Club
Aldığı Beğeni: 68 / 3
Pilot Menüsü: 

Yedek paraşüt çeşitleri ve avantajları, dezajvantajları

Mesaj #1 gönderen SERVET » 8 yıl 1 ay önce (04.02.2016, 02:02)

Umarım birgün yedek paraşüt kullanmak zorunda kalmazsınız ama ihtiyacınız olduğu zamanda yedek paraşütünüz hayat ile ölüm arasındaki o keskin çizgide kaderinizi belirleyebilir.
Etimolojik olarak paraşütdeki (parachute) para kelimesi latincede hazırlanmak hazır olmak anlamına, Şüt(Chute) ise fransızca kökenlidir ve düşmek anlamına gelir.
Yedek paraşüt, ana paraşütün kontrolden çıktiğı acil durumlarda gökyüzünden düşüşümüzü hava direncinin oluşturduğu sürtünme kuvvetiyle yavaşlatan ve emniyetli bir şekilde yeryüzüne inmemizi sağlayan araçtır. Yamaç paraşütü potansiyel olarak riskli ve tehlikeli bir spordur. Ölebilir veya ciddi bir şekilde yaralanabilirsiniz. Yedek paraşüt bu sporu daha güvenli bir şekilde yapabilmemiz için gerekli en önemli araçlardan biridir.
Yedek paraşütde tasarım olarak geometrideki nerdeyse tüm şekilleri insanoğlu kullanmış:) Bilinen en eski paraşüt taslağı çizimi Leonardo Da Vinci ye aittir ve Koni şeklinde bir tasarıma sahiptir. Bizde yedek paraşütleri sahip oldukları biçimlere göre 4 gruba ayırabiliriz.
1-Daire yedek paraşüt
-Kubbe yedek paraşüt
-Halka yedek paraşüt
2-Kare yedek paraşüt
3-Üçgen yedek paraşüt
4-Dikdörtgen yedek paraşüt
1-Daire Yedek Paraşüt, yp de en yaygın şekilde kullanılan paraşütdür. Nerdeyse yüzde 90 ı daire paraşütdür. Yp de kullanılan ilk daire paraşütler kubbe yedek paraşütlerdi.Yarım küre şeklinde, merkezinde hava boşluğu olan, askı ipleri sadece etek uçlarına bağlı, askeriyede hava indirme birliklerinin kullandığı T 10 paraşütlerinin uyarlamasıydı. Çöküş oranları çok yüksek (6 m/sn-6.8 msn) stabilitesi çok düşüktü. (Stabilite yedek paraşütün dikey düzlemdeki salınımlarının minumun düzeyde olmasıdır.)Yedek atan bir pilotun yaralanma riski çok yüksekti. Havadaki görünümü ve yük dağılımındaki dengesizlikten dolayı hareketleri deniz anasına benzediği için bu adla anılmaya başlamıştı.
Sonrasında merkezi aşağı çekilmiş halka yedekler çıktı. (Annular-pda-pull down apex) Şu anda piyasada satışta olan ve yaygın olarak kullanılan daire yedeklerde bunlardır.
Merkez ipi ile kubbenin aşağı doğru çekilmesi daire yedeklerin stabilitesini arttırdı , çöküş oranını düşürdü ve açılış şokuna dayanmasını arttırdı hatta açılış zamanını kısalttı. Eski daire paraşüt 114 km açısal hıza dayanıklı iken halka paraşüt 144 km ye dayanıklı. İzdüşümsel alanı(projected area) arttırarak aynı metre karede aynı paraşüt yükünde daha fazla sürtünme kuvveti elde ederek çöküş oranını 5.5 m/sn altına düşürmeyi başardı bu yenilik. Merkez ipi ağırlığın daha dengeli dağılımını sağlamış ayrıca merkez ile etek arasındaki mesafeyi kısaltarak açılış zamanınıda olumlu yönde etkilemiştir. Merkezle pilot arasındaki mesafe uzadıkça yani askı ipi uzunluğu arttıkça stabilite artar fakat bu seferde açılış zamanı uzar. Pilot merkeze yaklaştıkça stabilite azalır açılış zamanı kısalır. Tasarımda askı iplerinin uzunluğu bu iki kıstasıda optimum seviyede karşılayacak şekilde ayarlanmaya çalışılır. Panel sayısı arttıkça aski ipi sayısıda artar yük dağılımı iyileşir ve stabiliteyi arttırir. Yedeğin daha katı (solid) bir yapıya sahip olmasını sağlar. Halka yedeklerdeki bu ufak tasarım farkları çok büyük fark yaratır. Zaman içinde halka yedeklerde tasarımda bu değişkenlerle oynayarak en optimum seviyeyi yakalamaya çalıştılar. Bir on sene önceki halka yedekle şimdi kullanılan halka yedek arasında farklılıklar vardır.
Misal o kadar geriye gitmeyelim şu anda güncel olan iki halka yedek alalım ve teknik verilerini karşılaştıralım. İndependence smart ile ozone angel a bakalım. Smart ın metre karesi 38,4 m2 max uçuş ağırlığı En testine göre 100 kg. Angel ın metre karesi 37 m2 En testine göre max uçuş ağırlığı 140 kg. Smart ın metre karesi daha büyük olmasına rağmen max uçuş ağırlığı daha düşük Angel ondan 1.5 m2 daha küçük olmasına rağmen yüzde 40 daha fazla yük ile En testinden geçiyor hatta 5.24 m/sn çöküş oranı ile 0.25 m/sn daha iyi. Smarta 120 kg yükledin mi 6.3 m/sn ye çöküyor.(Ltf testine göre). Peki bu nasıl mümkün oluyor. Angel 20 panele sahip Smart ise 16 panelli. Angel daha küçük olmasına rağmen 4 panel daha fazla bu fazladan 4 askı ipi yapar. Smartda tek merkez ipi var Angel da çift merkez ipi. Smartda askı ipi uzunluğu 5 metre Angelda 6 metre 80 cm. Teknik verilerinde yazmıyor ama benim gördüğüm kadarıyla merkezle etek arası mesafe angelda smarta göre daha kısa yani daha düz bir yapıya sahip merkez ipi ile daha fazla aşağı çekilip izdüşümsel alan arttırılmış. Burdaki amaç bir markayı övüp diğerini yermek değil zira independence ın bir üst segmentde daha iyi halka yedeğide var. Aradaki tasarım farkını göstermek için bilerek eski bir tasarıma sahip yedeğini örnek gösterdim.
2-Kare yedek paraşüt, Amerika hava indirme birliklerinin 2000 li yıllarda kullanmaya başladığı T 11 serbest paraşütlerin uyarlamasıdır. Kare şeklindeki paraşütler çöküş oranını 5 m/sn altına düşürmüştür ve özellikle daire paraşütlerden çok daha yüksek stabiliteye sahiptirler. Amerikan ordusunda yere çarparak yaralanma oranını yüzde 50 düşürmeyi başarmıştır. Yp de kare yedek paraşütler 4-5 senedir kullanılmaktadır. Kare yedek paraşütler dört köşesinde bulunan hava bacalarında hızlanan hava sütunları sayesinde yüksek stabiliteye sahiptir. Bileşik kaplar esasıyla çalışan bu 4 baca denge bozulduğunda kendi kendini dengeleyebilmeye imkan sağlayabilmektedir. Tek ayaklı bir sehpaya göre dört ayaklı bir sehpanın dengesi ne kadar fazla ise kare yedek paraşütlerde daire paraşütlere göre o kadar avantaj sahibidir diyebiliriz. Kare şekli ayrıca hem dengeli bir yük dağılımını mümkün kılmakta hem de daire şekline göre çok daha fazla direnç oluşturduğu için çöküş oranınıda iyileştirmektedir. Daire yedeğe göre tek dezavantajı ise azda olsa ileri hıza sahip olduğu için havada sürüklenme potansiyeli daha fazladır. Özellikle siv çalışırken bu tür yedek için güvenli bölge daha geniş tutulmalıdır.
3-Üçgen yedek, Daire ve kare yedeklerden en büyük farkı süzülme kabiliyeti ve yönlendirilebilir olmasıdır. İlk süzülen yönlendirilebilir üçgen paraşüt 1927 yılında Binbaşı Hoffman tarafından geliştirilmiştir. Üçgen biçimi daireye göre aynı metre karede daha fazla dikey sürtünme oluşturduğu için çöküş oranı daha iyiydi. Bu günkü üçgen paraşütlere göre çok daha ilkel bir tasarıma sahipti. 1970 li yıllarda NASA lı bilimadamları uzay araçlarının inişi için geliştirdikleri üçgen paraşütler sporumuzda ilk olarak 1996 yılında kullanılmaya başlamıştır.
Farklı firmaların ürettiği üçgen yedekler olmasına rağmen en çok kullanılan marka Alman yapımı Beamer dır. En fazla geridönüş (feedback) aldığmız üçgen yedek markası beamer olduğu için üçgen yedekler hakkında değerlendirmemizide beamer üzerinden yapıcaz.
Üçgen bir yedek olan Beamer 3 ün yönlendirilmeden çöküş oranı En testinde 3,9 m/sn olarak ölçülmüş. Frenler kullanıldığında bu oran 3 m/sn nin altına düşecektir. Beamer 1 ve 2 de gözlemlenen en büyük problem yedek atılır atılmaz hemen uçuşa geçmesiydi ki bu aşağı uçuşu(downplane) tetikliyordu. Beamer 3 de fren kulplarını ele almadan süzülüşe geçmiyor dikey çöküşe devam ediyor. Frenleri eline aldığnızda ileri hız kazanıyor. Aşağı uçuşu engellemek için ana paraşütü söndürüp topladıktan sonra veya quick release ile serbest bırakıp ondan sonra frenleri ele alıp süzülüşe geçilmesi tavsiye ediliyor. Çoğunlukla twist olarak açilan beamer ı düzeltmek ve ana paraşütü toplamak zaman gerektiren bir faliyet olduğu için beamer 1 ve 2 de yönlendirme özelliği çoğu zaman kullanılamıyordu. Beamer 3 yedek kolonları twist olsa dahi yönlendirilebiliyor.
Dezavantajları ise katlaması paketlenmesi ve harnese yerleştirilmesi daire yedeklere çok daha fazla dikkat ve özen gerektiriyor.
Bağımsız bir kullanıcının yaptığı yedek testinde düşük hızda yedek açılış süresi kare ve daire yedeğe göre daha uzun. Ayrıca daire yedeklere göre iki kat daha pahalı.
4-Dikdörtgen Yedek, Yamaç paraşütünün de atası olan serbest paraşütcülerin günümüzde kullandığı hızı ve yönü kumanda edilebilen airfoil yapıya sahip yedek paraşütdür. Acro pilotu rodriguez tarafından geliştirilen sistem sup air tarafından Acro Base system olarak satılmaktadır. Acro Harness ve yedek paraşüt birlikte bir sistem olarak satılıyor. Yedek elciği çekildikten sonra ana paraşüt harnessden ayrılıyor ve harnessin sırt kısmındaki yedek 2 sn lik serbest düşmeden sonra açılıyor. Testlerde en zor manevralarda dahi yedek kolonları twist olmuyor ve anında kumanda edilebiliyor. Tek tip harnessle kullanılması ve ağırlığı, yeterli depolama alanı olmaması, karmaşık katlama tekniği ve fiyatının çok yüksek olması ise dezavanlajları hanesine yazabiliriz.
Eğer bu spora yeni başlamışsanız size tavsiyem daire yedek kullanmanız olacaktır. Yedeği yerinden çıkarıp atabilmeniz hatta attıktan sonra açılabilmesi için yedeğin doğru bir şekilde katlanıp doğru bir şekilde harnese yerleştirilebilmesi gerekmektedir. Çok yaygın bir şekilde daire yedek kullanıldığı için çevrenizde yedeğin katlanması ve harnese yerleştirilmesi için güvenilir birilerini bulmanız çok daha kolay olacaktır.

Servet Yalçınkaya

Son beğenen bulobey


Kullanıcı avatarı
Sahipsiz
Mesajlar: 105
Kayıt: 23.01.2011, 12:18
Ad Soyad: Serkan Kurd
Şehir: Ankara
:
150+ Club
Aldığı Beğeni: 5 / 1
İletişim:
Pilot Menüsü: 

Re: Yedek paraşüt çeşitleri ve avantajları, dezajvantajları

Mesaj #2 gönderen Sahipsiz » 8 yıl 1 ay önce (04.02.2016, 11:38)

Eline sağlık, devamını bekliyoruz.

LG-D855 cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

Kullanıcı avatarı
SERVET
Mesajlar: 194
Kayıt: 15.07.2006, 15:49
Ad Soyad: Servet Yalçınkaya
Şehir: İstanbul
:
250+ Club
Aldığı Beğeni: 68 / 3
Pilot Menüsü: 

Re: Yedek paraşüt çeşitleri ve avantajları, dezajvantajları

Mesaj #3 gönderen SERVET » 8 yıl 1 ay önce (12.02.2016, 21:58)

Saolasın, devamı yedek paraşütde yaşanabiecek sorunlar üzerine olabilir. Madem bu kadar kelam ettik, bari onuda yazalım da konu tamamlanmış olsun:)